Kaynak elektrotları
Kaynak elektrotlarının sınıflandırılması
Elektrik ark kaynağında kullanılan elektrot, kaynağın amacına göre birleştirme ve dolgu kaynağı elektrotları olmak üzere iki ana gruba ayrılabilirler.
Birleştirme kaynağında kullanılan elektrotların oluşturduğu kaynak metalinin yüksek dayanım değerlerine sahip, tok ve sünek olması istenir; buna karşın dolgu kaynağında kaynak metalinin sert ve aşınmaya dayanıklı olması arzu edilir. Elektrotlar ayrıca, birleştirilen malzemenin türüne göre de sınıflandırılabilir.
- Çeliklerin kaynağında kullanılan elektrotlar,
- Dökme demirlerin kaynağında kullanılan elektrotlar,
- Paslanmaz ve korozyona dayanıklı çeliklerin kaynağında kullanılan elektrotlar,
- Alüminyum ve alaşımlarının kaynağında kullanılan elektrotlar,
- Bakır ve alaşımlarının kaynağında kullanılan elektrotlar,
- Nikel ve alaşımlarının kaynağında kullanılan elektrotlar.
Elektrik ark kaynağında kullanılan elektrotların bir grubu sadece ark oluşturmak, diğer bir grubu ise hem ark hem de ek kaynak metalini sağlamak amacı ile üretilmişlerdir. Bu bakımdan kaynak yönteminde kullanılan elektrotları eriyen ve erimeyen elektrotlar olmak üzere de iki ana grup altında toplamak mümkündür.
Erimeyen Elektrotlar
Bu elektrotlar sadece arkı oluşturmak için kullanılır; gerekli hallerde kaynak metali, bir tel çubuk halinde, aynen oksi-asetilen kaynak yönteminde olduğu gibi kaynak bölgesine dışarıdan katılır. Elektrik ark kaynağında bu tür elektrotlar karbondan ve tungstenden yapılır.
Karbon elektrotlar ince sacların kaynağında ve bazı özel kaynak yöntemlerinde kullanılır, genellikle dairesel kesitli olan karbon elektrotlar amorf, grafit ve elektrografit olmak üzere üç türdür.
Grafit ve elektrografit elektrotlar, grafit kömüründen üretilir ve amorf elektrotlardan daha yüksek bir akım şiddeti ile yüklenebilirler. Ömürleri de amorf elektrotlardan daha uzundur. En ucuzları amorf ve en pahalı olanları da elektrografit elektrotlardır.
Tungsten elektrotlar ise bir gaz altı kaynak yöntemi olan TIG kaynağında kullanılmaktadırlar.
Eriyen Elektrotlar
Bu elektrotlar hem arkın oluşmasını ve hem de eriyerek gerekli kaynak metalini sağlarlar. Çeliklerin kaynağında kullanılan çıplak, özlü ve örtülü olmak üzere üç ayrı türde üretilirler.
• Çıplak Elektrot
Bu tür elektrotlar, belirli alaşımlardan hazırlanmış, toz altı, MIG-MAG kaynağı için kangala sarılmış, TIG oksi – asetilen kaynağı için belirli boylarda kesilmiş dolu tel çubuklardır. Günümüzde artık elektrik ark kaynağı için çıplak tel elektrot üretimi yapılmamaktadır.
• Özlü Elektrot
Bu elektrotlar da bir tür çıplak elektrottur, yalnız bunlar bir_boru şeklinde üretilmiş ve içlerinde öz diye adlandırılan arkın stabilizasyonunu ve kaynak metalinin alaşımlanmasını sağlayan bir madde vardır. Özün yanması ile oluşan gaz dolayısı ile bu elektrotlarda havanın, kaynak banyosuna olumsuz etkisi daha azdır.
Özlü elektrotların çubuk halinde olanları ancak bazı özel sert dolgu işlemleri için üretilmektedir. Genellikle bugün MIG-MAG yöntemleri için çok çeşitli türde makaraya sarılı tel halinde özlü tel üretimi yaygındır.
• Örtülü Elektrot
İlk defa, İsveçli Oscar Kjelberg tarafından 1904 yılında üretilmiş olan örtülü elektrotlarda, çıplak kaynak telinin üzerine sarma, daldırma ve ekstrüzyon ile geçirilmiş bir örtü maddesi (kabuk) vardır. Örtülü elektrotlan elde etmek için, yukarı da belirtilmiş yöntemlerin hepsi olumlu sonuçlar vermelerine karşın, bugünün endüstrisi, birçok üstünlükleri nedeni ile üretim tekniği olarak, ektrüzyon yöntemini uygulamaktadır.
