Fizik-Mekanik

Sürünme Deneyi

Malzemeler yüksek sıcaklıkta sabit bir yük altında (hatta kendi ağırlıkları ile bile) zamanla kalıcı plastik şekil değiştirmesi sürünme deneyi ile tespit edilir. Metalik malzemelerde sürünme ergime sıcaklığının ~1/3’ünde seramik malzemelerde ergime sıcaklıklarının ~2/5 sıcaklıklarında gerçekleşir.

Bu deneyde de yine standartlara göre hazırlanmış sürünme test numuneleri kullanılır. Sürünme test numunesi test cihazında tutma başlarından tutturularak yüksek sıcaklıkta sabit yük uygulanır. Zamana bağlı olarak her zaman diliminde numunede meydana gelen uzama oranı kaydedilerek Zaman-Uzama grafiği elde edilir. Tipik bir sürünme grafiği Şekil 1 deki gibidir.

Şekil 1 Tipik sürünme eğrisi

Şekildende görüldüğü gibi sürünme gerçekleşen malzemede üç farklı sürünme aşaması görülür. Sürünmede etkin olan iki mekanizma vardır. Birisi deformasyon pekleşmesi diğeri toparlanmadır.

Birincil aşama: bu aşamada pekleşme hızı toparlanma hızından daha fazladır bu nedenle sürünme hızı yavaşlar.

İkincil aşama: bu aşama karalı aşama olarak da bilinir. Bu aşamada deformayon pekleşme hızı ve toparlanma hızı birbirine eşit olduğundan sürünme hızı da eşittir. Sürünme hızı şekildeki gibi ikincil bölgenin eğimidir.

Sürünme hızı,

olarak ifade edilir.

Üçüncül aşama:Bu aşamada malzemenin kesitinde önemli bir daralma meydana gelir. Boyunlaşma olur. Bu aşamada yumuşama hızı pekleşme hızından daha fazla olur ve malzeme kopuncaya kadar sürünme hızı giderek artar. Malzemenin Sürünme özelliklerine sıcaklık gerilme hızı ve mikroyapıları daha çok etki eder. Şekil 2 de malzemenin sürünmesine sıcaklık ve gerilmenin etkisi gösterilmiştir.

Şekil 2 Sürünme eğrisi üzerine sıcaklık ve gerilmenin etkisi

Diğer mekanik deneyler;

Çekme DeneyiYorulma DeneyiDarbe Deneyi

İbrahim KÜÇÜK

Makine Mühendisi

Yorumlar